Zamosc byl w trudnej sytuacji gospodarczej. Mimo to, wsrod ssiednich miast wyroznial si wielkosci. oraz znaczeniem administracyjnym i kulturalnym. Mialy tu siedzib wladze, instytucje i organizacje majce duze znaczenie lokalne, ale tez wykraczajce zasigiem oddzialywania daleko poza granice powiatu, ktorego byl stolic.. Wsrod urzdow administracji rzdowej i municypalnej nalezy wymienic Starostwo, Magistrat, Sejmik Powiatowy i Rad Miejsk. Dzialal Sd Okrgowy, dwa Sdy Pokoju, istnial Urzd Rejentalny i Prokuratoria. Wedlug danych statystycznych, ktorymi dysponowal Zarzd Miasta w 1919 r., Zamosc w swoich administracyjnych granicach liczyl ogolem 20143 mieszkancow w tym 11793 Polakow, 8305 Zydow i 45 Rosjan, a jego powierzchnia liczyla okolo 5000 morgow . Poniewaz nie bylo zadnego wikszego przemyslu, ludzie trudnili si handlem i rzemioslem, a osiedleni na rozleglych przedmiesciach, rolnictwem. W rejestrach Magistratu odnotowano w tym czasie dwadziescia nieduzych zakladow glownie przemyslu spozywczego. Z zestawienia wynika, ze najwikszymi byly klinkiernia zatrudniajca 80 robotnikow i cegielnia, w ktorej pracowalo 40 osob. Oprocz tego, w Zamosciu byly dwa browary, trzy mlyny, trzy olejarnie, trzy wytwornie wody gazowanej, fabryki mydla, swiec, octu, trzy zaklady produkcji i naprawy narzdzi rolniczych oraz elektrownia.

Na uwag zasluguj. osignicia w pracy oswiatowej i kulturalnej. Interesujcy nas okres stanowil dopiero trudny pocztek w tych dziedzinach, poniewaz poziom edukacji zamojskiej spolecznosci byl niski, a fakt, iz pod koniec wojny tylko polowa umiala pisac, uswiadamia ogrom zadan. Dziela naprawy deformacji podjla si nieliczna, ale bardzo aktywna elita inteligencji . Byli to miejscowi lekarze, prawnicy oraz ci, ktфrzy w okresie tworzenia siз struktur administracyjnych niepodleglego panstwa naplynзli do Zamoscia, aby uzupelnic braki kadrowe. Nieocenione znaczenie mialo to, ze juz w 1920 r. w dwфch gimnazjach, dwфch seminariach nauczycielskich i piзciu szkolach powszechnych pracowali nauczyciele w wiзkszosci z pelnymi kwalifikacjami nauczycielskimi, a w zyciu miasta obecnosc swe zaznaczyla ukazujeca siз prasa. Czolowe pozycjз wsrфd ukazujecych siз tytulфw zajmowala „Teka Zamojska", ambitny i stojecy na wysokim poziomie miesiзcznik o profilu naukowym, redagowany przez regionalne wydawnictwo Ksiзgarnia Polska. Znakomicie przygotowane artykuly uczonych z liczecych siз w kraju osrodkфw akademickich rozpoczзly na jej lamach seriз dyskusji na temat historii Zamoscia. Organizatorami przedsiзwziзcia byli trzej bracia: Jфzef, Stefan i Zygmunt Pomaranscy.

Rok 1920 byl brzemienny w wazne wydarzenia militarne. Echo walk na terytorium rozpadajecego siз Cesarstwa Romanowфw nie omijalo mieszkancфw Zamoscia. Cieszec siз z nie tak dawno wywalczonej niepodleglosci zyli w cieglej niepewnosci o trwalosc osiegniзtego w 1918 r. sukcesu. Przyzwyczaili siз do bez przerwy obecnego w miescie wojska i zaostrzonych przepisфw. Obszar Zamojszczyzny lezal przeciez w bezposredniej stycznosci z Ukraine, gdzie trwaly walki. Bylo tez jasne, ze interesy biorecych w nich udzial panstw i osrodkфw politycznych nie zostane zaspokojone bez udzialu Polski, ktфra w krwawy konflikt wschodni byla zaangazowana juz w chwili zalamania koalicji panstw centralnych. W kwietniu 1920 r. po zawarciu sojuszu z rzedem Semena Petlury rozpoczзla ofensywз na kierunku kijowskim w celu wyparcia bolszewikфw z Ukrainy. Nie wdaj ec siз w szersze rozwazania na ten temat, bo odbiega on za daleko poza ustalone ramy, nalezy zauwazyc, ze spoleczenstwo Zamoscia z wielke przychylnoscie graniczece z patriotycznym uniesieniem odnioslo siз do decyzji Naczelnika Panstwa, Jфzefa Pilsudskiego i odnoszonych sukcesфw frontowych. W dniu 7 maja Rada Miejska wyslala do jego siedziby w Belwederze telegram gratulacyjny ze slowami: „...Wielkiemu Wodzowi bohaterskich wojsk naszych w dniu zwyciзstw rozslawiajecych potзgз Narodu Polskiego Rada miasta Zamoscia sle wyrazy holdu i czci...". Przejawem poparcia politycznego dla rzedu bylo ochotnicze wstзpowanie do wojska. Drobniejsze gesty wyrazajece solidarnosc z armie, jak na przyklad ufundowanie z miejskiego budzetu sztandaru dla zalogi pociegu pancernego „Jeneral Listowski" czy obdarowanie orkiestry 1 pulku szwolezerфw instrumentami muzycznymi znajdujecymi siз w Ratuszu, podnosily wiarз w zwyciзstwo. Spektakularnym wyczynem popisala siз mlodziez szkolna i harcerze, ktфrzy w duzej liczbie odpowiedzieli potrzebie chwili. Zmobilizowani przez nauczycieli i opiekunфw druzyn harcerskich pelnili sluzbз w newralgicznych punktach poleczen komunikacyjnych powiatu zamojskiego, a starsi wiekiem chlopcy wzorem swych ojcфw wstзpowali dobrowolnie w szeregi wojska.

Gdy w czerwcu i lipcu sytuacja na froncie polsko - sowieckim zaczзla siз niekorzystnie zmieniac, a odwrфt polskich i ukrainskich wojsk zaczel byc niepokojeco grozny, w Zamosciu dawalo siз zauwazyc poczynania coraz bardziej nerwowe. Pierwszym wyraznym sygnalem dla spoleczenstwa, ze zagrozenie jest realne, bylo wprowadzenie przepisфw ograniczaj ecych swobody obywatelskie. Odpowiednie instrukcje w tej sprawie wydal Starosta powiatu 9, 11 i 13 lipca.